Μαρία Θ. Δημητρίου
Ιατρός Ειδ/μενη Βιοπαθολόγος
Υγιειονολόγος Τ.Ε.
Υποψήφια Διδάκτωρ Δ.Π.Θ.
Το διαβητικό πόδι αποτελεί μια συνήθη επιπλοκή του Σακχαρώδους Διαβήτη. Ως Διαβητικό πόδι ορίζεται η λύση της συνεχείας του δέρματος κάτωθεν των σφυρών ως αποτέλεσμα διαβητικής νευροπάθειας ή περιφερικής αρτηριοπάθειας [1]. Από τη στιγμή της δημιουργίας του έλκους στον άκρο πόδα και αν η αντιμετώπιση δεν είναι άμεση και επιθετική, το άκρο είναι καταδικασμένο σε λοίμωξη η οποία θα οδηγήσει τελικά στην απώλειά του [2].
Τα έλκη χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες. Τα νευροπαθητικά και τα νευροϊσχαιμικά [3]. Ο διαχωρισμός αυτός είναι ιδιαίτερα χρήσιμος και βοηθητικός διότι κατευθύνει τη διάγνωση και την αντιμετώπιση. Κάθε ιατρός πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας φροντίδας υγείας ο οποίος έρχεται σε επαφή με αυτή την ιδιαίτερη ομάδα ασθενών, οφείλει να μπορεί να αναγνωρίσει ένα πόδι σε κίνδυνο. Το διαβητικό πόδι κινδυνεύει ιδιαίτερα όταν επιπλεχθεί με λοίμωξη. Η λοίμωξη μπορεί να κυμαίνεται από ήπια έως και εξαιρετικά σοβαρή, σε βαθμό που να απειλεί την ακεραιότητα του άκρου [4].
Η διάγνωση της λοίμωξης είναι κλινική κατά κύριο λόγο, ωστόσο η σφραγίδα της διάγνωσης τίθεται δια της ανεύρεσης των αληθών παθογόνων με τη χρήση καλλιέργειας υλικού από το έλκος [5, 6]. Επικουρικά χρησιμοποιούνται απεικονιστικά μέσα προκειμένου να κατανοηθεί η ακριβής έκτασή της καθώς και η βλάβη στους παρακείμενους ιστούς και οστά [7].
Με βάση την κλινική εικόνα η ήπια λοίμωξη χαρακτηρίζεται από αβαθές έλκος, μικρής έκτασης (<2 εκ.), χωρίς προσβολή αρθρώσεων και οστών και με απουσία ισχαιμίας. Το ερύθημα είναι περιοχικό. Η σοβαρή λοίμωξη χαρακτηρίζεται από έλκος βαθύ, μεγαλύτερης έκτασης με προσβολή γειτονικής άρθρωσης και οστών παρουσία ισχαιμίας. Το ερύθημα είναι διάχυτο και μπορεί να φτάσει σε σημείο μπλε, μωβ ή μαύρου αποχρωματισμού των γύρω ιστών [8]. Η ανωτέρω κατάσταση μπορεί να επιπλεχθεί με οστεομυελίτιδα. Είναι καλό να έχει κατά νου ο θεράπων ιατρός ότι η λοίμωξη συνήθως είναι μεγαλύτερης έκτασης από αυτή που διαπιστώνεται από την κλινική εικόνα [3].
Για τη διευκόλυνση της διάγνωσης της λοίμωξης έχουν κατά καιρούς προταθεί διάφορα συστήματα ταξινόμησης. Έτσι ανάλογα με το βαθμό της λοίμωξης κατευθύνεται και η αντιμετώπιση. Το πιο ευρέως χρησιμοποιούμενο είναι το σύστημα ταξινόμησης PEDIS. Αυτό περιλαμβάνει τους ιστούς οι οποίοι προσβάλλονται καθώς επίσης την παρουσία ή όχι μεταβολικής αστάθειας και συστηματικής τοξικότητας. Όταν υπάρχει υποψία για οστεομυελίτιδα πρέπει επιπλέον να διενεργούνται ακτινογραφία, μαγνητική και σπινθηρογράφημα οστών. Σε περίπτωση οστεομυελίτιδας ανθεκτικής στην αντιβιοτική αγωγή διενεργείται βιοψία οστού [9].
Στη θεραπευτική μας φαρέτρα συμπεριλαμβάνεται η χορήγηση κατάλληλης αντιβιοτικής θεραπείας η οποία καθορίζεται κατόπιν σχολαστικού χειρουργικού καθαρισμού του τραύματος και λήψης κατάλληλου υλικού προς καλλιέργεια [10]. Αρχικά δίδεται αντιβίωση ευρέως φάσματος και εν συνεχεία δίδεται αγωγή κατευθυνόμενη από τα αποτελέσματα των καλλιεργειών και του αντιβιογράμματος. Η διάρκεια της αντιβιοτικής θεραπείας είναι 2-4 εβδομάδες σε ανεπίπλεχτες περιπτώσεις ενώ μπορεί να φτάσει και τις 8 σε σοβαρότερες καταστάσεις [10]. Σημαντικότατο ρόλο παίζει η παράλληλη προσπάθεια για επίτευξη ευγλυκαιμίας [3]. Σε περιπτώσεις ισχαιμίας γίνονται επεμβάσεις επαναγγείωσης [11]. Σε κάθε περίπτωση το άκρο πρέπει να προστατεύεται με αποφόρτιση, κοινώς άρση της πίεσης, η οποία ασκείται κατά τη βάδιση, προκειμένου να αποφευχθούν νέοι τραυματισμοί και να μην παρεμποδίζεται η επούλωση [12].
Βιβλιογραφία
1.International Working Group on the Diabetic Foot. International Consensus on the Diabetic foot 2007. Noordwijkerhout, the Netherlands.
2.Pecoraro RE, Reiber GE, Burgess EM. Pathways to diabetic limb amputation. Basis for prevention. Diabetes Care 1990; 13:513-21.
3.Edmonds ME, Foster AVM, Sanders LJ. Stage 3: the ulcerated foot. In: Edmonds ME, Foster AVM, Sanders LJ, A Practical Manual of diabetic footcare, Oxford: Blackwell, 2004, 62-101.
4.Reiber GE, Ledoux WR [2002] Epidemiology of diabetic foot ulcers and amputations: evidence for prevention. In: Williams R, Herman W, Kinmonth AL, Wareham NJ [eds] The evidence base for diabetes care. Wiley, Chichester, 641–665.
5.Papanas N, & Maltezos E. The diabetic foot: established and emerging treatments. Acta Clin Belg. 2007;62:230-238.
6.Lipsky BA, Peters EJ, & Berendt AR, et al. International Working Group on Diabetic Foot. Specific guidelines for the treatment of diabetic foot infections 2011. Diabetes Metab Res Rev. 2012;28(suppl1):234-235.
7.Papanas N, Zissimopoulos A, Maltezos E. (18)F-FDG PET and PET/CT for the diagnosis of diabetic foot osteomyelitis. Hippokratia. 2013;17(1):4-6.
8.International Working Group On The Diabetic Foot. International consensus on the diabetic foot [CD-ROM]. Brussels, International Diabetes Foundation, 2003.
9.Peters EJ, Lavery LA; International Working Group on the Diabetic Foot. Effectiveness of the diabetic foot risk classification system of the International Working Group on the Diabetic Foot. Diabetes Care 2001; 24:1442-7.
10.Roberts AD, Simon GL. Diabetic foot infections: the role of microbiology and antibiotic treatment. Semin Vasc Surg 2012; 25: 75-81.
11.Georgakarakos E, Papanas N, Papadaki E, Georgiadis GS, Maltezos E, Lazarides MK. Endovascular Treatment of Critical Ischemia in the Diabetic Foot: New Thresholds, New Anatomies. Angiology 2013;64(8):583-91.
12.Vuorisalo S, Venermo M, Lepäntalo M. Treatment of diabetic foot ulcers. J Cardiovasc Surg (Torino) 2009; 50:275-91.
